Geçen yıl ki Avrupa Rinoloji Kongresi Milano’daydı. Bu sene ki Hollanda Amsterdam’da. Milano’ya da ikinci defa gitmiştim. Amsterdam’a da ikinci defa gidiyorum. Bizde iki ziyaret arasındaki farklılıkları anlatmak adettendir. 1987 yılında tıpta okurken değişim öğrencisi olarak Almanya’ya gittiğimde, günü birlik Hollanda turu yapmıştım. Amsterdam’a ve bir sahil kasabası olan Marken’e gitmiştik. Amsterdam’dan aklımda kalanlar kanallar, en yenisi yüz yıllık olan eski evler. Marken’de ise tütsülenmiş somon balığı yemiştik. Geleneksel kıyafetler içinde elişi satan kadınlar da aklımda kalmış.

Bir yabancı 27 yıl önce Denizli’ye ya da Türkiye’nin herhangi bir iline gelmiş olsa idi, 27 yılda ortaya çıkan değişikliğe inanamazdı. Hollanda’da ise hemen hiçbir şey değişmemişti. Yine kanallar, yine eski evler, bu defa dikkatimi çeken bisikletler geçen sefer de varmıştır herhalde. Uçsuz bucaksız otlaklar, sayısız inek.

Geçen sefer elişi satan bir balıkçı köyüne gitmiş ve çeşit çeşit balıktan tatma imkanı bulmuştuk ya, bu sefer Volendam kasabasında bir peynir üretim çiftliğine gittik. Geleneksel kıyafetler içinde erkek ve kadınlar peyniri nasıl ürettiklerini anlatıyorlar. Tanıtımı yapan “İnek peyniri, keçi peyniri, koyun peyniri” sözcüklerini de Türkçe söylüyor. Bu tanıtımdan sonra 350 gram peyniri on avrodan yani yaklaşık 30 lirada alıyoruz. Bizdeki fiyatın iki katı kadar. Kişi başına gelirin Hollanda’nın üçte biri kadar olan bizler, az ya da çok peynirlerden alıyoruz. Peynir bildiğin peynir, ama tepilen onca yolun, seyredilen gösterinin ve yapılan tadımın hatırına peynirleri alıyoruz. Zannederim grup 500 avro bıraktı. Şimdi, günde 10 otobüs gelse diyerek, Cem Yılmaz gibi para hesabına devam etmeyelim…

Tütsülenmiş balığı yıllar sonra, Özpekler Gıda’nın firma tanıtımı sunumu sonrası yapılan ikram ile yedim. Özpekler, alabalıktan füme balık üretip Hollanda’ya ihraç eden bir Denizli firması. Bu firmanın üretim tesislerine Karahayıt’a gelen yerli ve yabancı turistler için tanıtım turları yapılamaz mı?

Yapamadık şöyle bir pazarlama. İnsanları kırsala taşıyıp pekmez, sirke reçel, peynir, kuru bamya nasıl yapılır gösterip pazarlanmasını sağlayamadık. Denizli’ye gelen termalcileri 15 gün ağırlamaktan bahsediyoruz. Onları nasıl oyalayacağız. Küçümsemeyin, bize tanıtım yapan çiftlik bu yöntemle bir marka yaratmış. Önceleri turistlere sunulan peynirler şimdi ülke ve ülke dışında alıcı buluyormuş.

Anlayacağınız Hollanda’nın kurulu düzeni zamanı durdurmuş; insanlar gelip geçiyor. Biz ise zamanın varlığını, gelip geçtiğini, sadece kendi yaşlanan bedenimizde değil, etrafımıza hızla değişen dönüşen şehirlere ve doğaya bakarak yaşıyoruz. Daha yapacak çok işimiz alacak çok yolumuz var…