Müftü Ahmet Hulusi Efendi
Tarihin somut olaylar/olgular üzerinden anlatılabileceğine inanmışımdır. Elinizle dokunabileceğiniz kadar somut, görebileceğiniz kadar gerçek, hissedebileceğiniz kadar yakın. Otobiyografik filmler vardır, bir ressamın, bir bilim adamının veya bir siyaset adamının hayatını anlatan. İnsan hayatı ilginçtir, kendi içinde bir kurgu barındırır. Bu kurgu seyredeni kendine çeker. İnsan hayatı, diğer hayatlardan ve çevredeki olaylardan soyutlanamaz. Bir insanın hayatını seyrederken o dönemin siyasi, ekonomik, sosyolojik ve kültürel tarihini de izlersiniz farkında olarak ya da olmadan. Kim bilir kaç gerçek tersyüz edilip anlatılmıştır bizlere; bu şekilde kurgulanmış Amerikan Filmleri tarafından. Hele bir de okumayan bir toplumsanız.
15 Mayıs sabahı Müftü Ahmet Hulusi Efendi Sempozyumu açılışı nedeniyle yaptığı konuşmada “kartondan kahramanlar yaratmayalım” diyordu PAÜ Eğitim Fakültesi Dekanı Prof Dr Selahittin Özçelik. Ne demek istediğini salondakiler anlamış mıdır acaba? En azından ben, anlayabilmek için oturumlar arasındaki sohbeti beklemek durumunda kaldım. Tarihi şahsiyetlerin gereğinden fazla önemsendiği eleştirisini getiriyordu. Hani önemsemeye itirazı yok, ama gereğinden fazlasına itirazı vardı. Ne olur ki, gereğinden fazla önemseyince? Başka din adamlarının, başka siyaset adamlarının, başka askeri şahsiyetlerin önemi azalır mı?
1919 başından 1922 büyük taarruza, üç yıllık yaşantının içinde milli mücadeleye dair her şey var. Müftü veya değil bir şahsın etrafında dönen olaylar ve kişiler; yunan işgalini, saltanatın tavrını, ortaya çıkmakta olan yeni iktidara bakışı, kongrelerden Denizli’ye bakışı; efelerin ve çetelerin durumunu, Denizlililerin halini, yerli Rumların tavırlarını, toplumun ileri gelenlerinin hallerini tüm çıplaklığı ile anlatıyor.
Ne anlatmak/öğretmek istiyoruz ki çocuklarımıza? Kurtuluş savaşının nedenlerini mi, Birinci Dünya Savaşı sonrası içinde bulunduğumuz durumun vahametini mi, mücadelenin kimlerle nasıl verildiğini mi, Mustafa kemal Paşa’nın yerini mi, Saltanat’ın ve İstanbul hükümetinin acizliğini mi? Bunların hepsi de bir hayatın içinde ve etrafında var. Tüm bu anlattıklarım bu yörenin insanı için geçerli. Buradan Afyon’a, Uşak’a, Isparta’ya geçtiğimiz anda tablo uzaklaşır, bulanıklaşır. Demem o ki büstü Bayram Yeri Meydanı’nda, torunları aramızda, görev yaptığı Kayalık Camisi ezan sesi uzaklığında olan biri, yani bizden biri üzerinden anlatılan tarih somuttur ve 19 Mayıs Samsun’u; Sakarya, Amasya, Sivas, Erzurum kongrelerini; Ankara hükümetini anlamamızı ve anlatmamızı kolaylaştırır.
Amacımız toplumun her kesimine anlatmak ise eğer, her kesime aynı vasıta ile ulaşmak mümkün değildir. Akademik toplantılar, film, tiyatro, roman ve menkıbeler toplumun farklı kesimlerine ulaşmak için kullanılabilecek araçlar. Bunlardan tiyatronun ne anlama geldiğini yaşayarak gördüm. PEV Kolej öğretmenlerinden Veli Aykar’ın Müftü Ahmet Hulusi Efendi’nin milli mücadeleye rastlayan üç yıllık hayatını dramatize eden bir oyun yazması ve PEV Öğretmenler Tiyatrosu’nun bunu sahnelemesinden bahsediyorum. Bu oyun sayesinde yukarıda yazdığım fikirlerim olgunlaştı. Bu oyuna çalışırken o döneme gittim geldim ve fark ettim ki; o dönemde saltanat haklı imiş, müftü haklı imiş, Mustafa kemal ve arkadaşları haklı imiş. Herkes haklı imiş, çünkü ortalıkta bir kaos, acizlik ve can kaygısı varmış. Mücadelenin doğası gereği kazananlar kahraman, kaybedenler hain oluyor. Bugün geldiğimiz aşamada ise, artık hainlere ihtiyacımız olmadığı bir gerçek. Ama bırakalım da daha çok kahramanımız olsun, çocuklarımıza tarihimizi anlatmamızı kolaylaştıran.
Sempozyuma gelemediyseniz, tiyatroyu seyredemediyseniz üzülmeyin; Veli Hocam romanını yazdı yakında çıkıyor onu okursunuz.
Bu haber 4881 defa okunmuştur.
